Op woensdag 13 juni vond er weer een governance college plaats, ditmaal rondom het thema democratisering. Twee sprekers benaderde dit thema, ieder vanuit een andere invalshoek. Onder leiding van dagvoorzitter Patrick Nederkoorn, liet eerst Prof. Paul Scheffer zijn licht schijnen over de voorwaarden voor een werkbare democratie, waarna Sandra Bouckaert in het tweede college vertelde over de methode ‘Deep democracy’, een aanpak die in veel organisaties en contexten werkzaam is gebleken.     

Paul Scheffer beschreef in zijn college nationale en internationale ontwikkelingen en analyseerde aan de hand van vier breuklijnen de gevolgen hiervan voor de democratie. Allereerst constateerde hij een toenemende kloof tussen hoog- en laagopgeleiden. De liberale gedachte dat onderwijs de oplossing is om iedereen te betrekken bij een samenleving ongeacht afkomst, heeft volgens hem ook het negatieve effect dat een minder getalenteerde groep niet goed mee kan komen.

Een tweede breuklijn ontstaat volgens Scheffer tussen jong en oud, waarbij de solidariteit tussen generaties op de proef wordt gesteld door de toenemende vergrijzing. Verwijzend naar de derde breuklijn, namelijk die tussen migranten en niet-migranten, benoemde Scheffer dat migratie nooit een oplossing kan zijn voor de vergrijzing. Enerzijds omdat de bevolkingsgroei hiermee zou toenemen tot 36 miljoen inwoners in 2050 en anderzijds omdat dit een nieuwe vergrijzingsgolf teweeg zou brengen.

Een vierde breuklijn zou lopen tussen gelovigen en ongelovigen. Scheffer benadrukte dat het percentage ongelovigen in Nederland echt een uitzondering is op de regel en hij voorspelde dat ook in Nederland, religie weer een meer prominente rol gaat krijgen, onder andere door migratie vanuit religieuze werelddelen.  

Tot slot stelde Scheffer dat er in het veranderende landschap, gezocht moet worden naar een nieuwe manier om het publieke belang te dienen, waarbij onder meer een lange termijnvisie ontwikkeld zou moeten worden rondom de besproken breuklijnen. Het was aan de deelnemers van het college zelf om paralellen te trekken tussen Scheffers betoog en de gezondheidszorg.

Het college van Sandra Bouckaert over ‘deep democracy’ was wat dat betreft een stuk praktischer van aard. ‘Deep democracy’ is ontwikkeld door Myrna Lewis in de nadagen van de apartheid in Zuid-Afrika en komt erop neer dat je probeert om de standpunten van de minderheid toe te voegen aan de besluiten van de meerderheid.

Bouckaert beschrijft dat het van belang is om goed te luisteren naar afwijkende meningen binnen je organisatie. Enerzijds omdat zogenaamde ‘dwarsdenkers’ kunnen afhaken op het moment dat ze zich niet gehoord voelen, wat uiteindelijk kan leiden tot bewuste of onbewuste sabotage. Anderzijds ook omdat ‘dwarsdenkers’ door hun andere kijk op de zaken ook de motor kunnen zijn van innovatie.

Bouckaert legde het publiek uit dat je als leidinggevende ‘deep democracy’ kunt toepassen aan de hand van vier stappen. Allereerst is het van belang dat je het probleem uitlegt en ook benoemt hoe je zelf de oplossing voor je ziet. In de tweede stap is het aan een betreffende groep om daarover te discussiëren. Vervolgens is het de kunst om als toehoorder de afwijkende mening op te merken, waarbij het van belang is dat men sensitief is voor de onderliggende motivatie. Na de initiële besluitvorming vraagt men aan de dwarsdenker wat hij/zij nodig heeft om mee te gaan met de meerderheid, waarna je de uitkomsten toevoegt aan het besluit. Deze manier van besluitvorming moet uiteindelijk leiden tot een unaniem genomen beslissing. Gedurende Bouckaert’s college was er ruimte om ‘deep democracy’ in gedachte toe te passen.        

Al met al was het een interessante bijeenkomst met een volle zaal. Tussen de colleges door was er een goed verzorgd buffet en door het mooie weer zelfs gelegenheid om in de zon met elkaar van gedachte te wisselen. Na afloop kon men napraten onder het genot van een borrel.