Afgelopen zomer hebben Zorgvisie en NR aandacht besteed aan jonge toezichthouders en traineeships binnen raden van toezicht door Aad Koster, voorzitter van het bestuur van de NVTZ, te interviewen. Het aantal jonge toezichthouders binnen raden van toezicht is nog laag, blijkt uit onderzoek. Terwijl een goede mix van gender, achtergrond en leeftijd het functioneren van de raad positief kan beïnvloeden. Een andere reden om aandacht te besteden aan jonge toezichthouders is de Wet Toetreding Zorgaanbieders (Wtza). Als gevolg van deze wet moeten meer zorgaanbieders, vooral kleinere organisaties, intern toezicht inrichten en zijn er meer toezichthouders nodig.

De NVTZ wil door aandacht te geven aan traineeships en diversiteit aankomende toezichthouders en raden van toezicht enthousiasmeren en laten nadenken over wat een trainee of een net startende toezichthouder de zittende raad van toezicht kan brengen. Het is uiteindelijk aan de raad van toezicht om vacatures open te stellen voor trainees en startende toezichthouders.  

Veel geïnteresseerden benaderden de NVTZ om meer informatie en maakten hun interesse in een traineeship of in een toezichthoudende rol kenbaar. Aanleiding om op 17 en 25 oktober twee online sessies over traineeships en beginnende toezichthouderschap te organiseren. Tijdens deze bijeenkomsten konden deelnemers vragen stellen en deelden jonge, beginnende toezichthouders hun ervaringen. In dit artikel worden de belangrijkste vragen en ervaringen uit beide bijeenkomsten gedeeld voor degene die als trainee of toezichthouder aan de slag willen. Ook voor raden van toezicht die open staan voor een trainee of (jonge) beginnende toezichthouder biedt het inzicht.

Traineeship

Als trainee ga je meekijken bij een rvt of meedoen met de rvt. Dat laatste is als een opleiding ‘on the job’. Het is goed om hierover duidelijke afspraken te maken en deze in een stageovereenkomst vast te leggen. Een voorbeeld daarvan is op de NVTZ-website te vinden.

Een traineeship hoeft niet per se te leiden tot een toezichthoudende rol binnen diezelfde raad.
Waar een traineeship het best gevolgd kan worden, hangt nauw samen met je persoonlijke voorkeur voor een branche (ouderenzorg, gehandicaptenzorg, ziekenhuis, welzijnsorganisatie) en een grote of een kleine organisatie. Van de ‘ervaringsdeskundigen’ kregen de deelnemers het advies om voor traineeship een stabiele organisatie te zoeken.

Veel raden van toezicht werken met commissies, waar je als trainee ook aan deel kunt nemen. En ook hiervoor geldt, neem deel aan een commissie die aansluit bij je achtergrond. Een achtergrond in de zorg past goed bij de commissie kwaliteit, terwijl een achtergrond in financiën, ICT of vastgoed beter aansluit bij de auditcommissie. De remuneratiecommissie werd tijdens de bijeenkomsten genoemd als een commissie die aan kan sluiten bij iemand met een juridische achtergrond.
Een aantal van de aanwezigen is op zoek naar een traineeship en vroeg zich af hoe ze daar vacatures voor kunnen vinden. Er is nog geen specifieke website waar vacatures voor trainees getoond worden. De leden van de NVTZ kunnen vacatures voor trainees op de website van de NVTZ plaatsen.

Daarnaast zijn er plannen om het NVTZ Zoek +Vind platform uit te breiden met een stagemodule.

Beginnen als toezichthouder

Binnen Zorg & Welzijn is het niet verplicht om een opleiding voor toezichthouder te volgen. Om te weten waar je aan begint is het wel verstandig om een cursus te volgen. Een dergelijke opleiding is behulpzaam om inzicht te krijgen in wat het betekent om toezichthouder te zijn en hoe dat verschilt van de rol van de bestuurder.

De NVTZ academie biedt een tweedaagse leergang ‘Oriëntatiesessies voor aankomende toezichthouders aan’. Deze leergang behandelt de belangrijkste aspecten van het intern toezicht in zorg & welzijn. Om diversiteit binnen raden van toezicht te stimuleren is van deze leergang ook een driedaagse variant met een traineeship. Deze laatste leergang is speciaal voor personen jonger dan 40 jaar of met een andere dan de Nederlandse achtergrond. Beide leergangen worden ongeveer 8 keer per jaar gegeven. In 2022 zijn alle leergangen al gestart. De planning voor 2023 zal eind november bekend zijn.

Naast de NVTZ academie zijn er vele andere instanties die goede cursussen aanbieden, deze zijn ook op de website van de NVTZ te vinden. https://leden.nvtz.nl/content/8805-beginnersopleidingen-programma-goed-toezicht

De meeste toezichthouders combineren een baan met hun toezichthoudende functie. Een van de sprekers gaf aan dat dat nog niet met elkaar gebotst heeft omdat beide rollen verschillend zijn. Een andere spreker vertelde dat hij voordat hij aan zijn toezichthoudende rol begon dit met zijn werkgever besproken heeft. Hij wilde niet dat zijn werkgever er ‘last’ van zou krijgen en gezamenlijk hebben ze besproken hoe het te combineren is met zijn werk.

Eerste ervaringen als toezichthouder

Het is goed om je te realiseren dat je als toezichthouder een aantal keren per jaar als raad bij elkaar komt en dat je niet zo vaak bij de organisatie over de vloer bent. Het kost tijd om de organisatie te leren kennen.

Veel raden van toezicht hebben een inwerkplan voor nieuwe leden van de raad. Door tijd vrij te maken en bij de organisatie waar je toezicht houdt gesprekken te plannen om bij gepraat te worden over dossiers kun je de organisatie sneller leren kennen.

Tips voor traineeships of aankomend toezichthouders

Stel jezelf een aantal vragen:

• Vind ik een toezichthoudende rol leuk en zou ik het kunnen?
• Hoe ziet mijn profiel eruit? Denk daarbij aan achtergrond, persoonlijk kenmerken (individueel en in een team), vaardigheden en ervaringen al dan niet in zorg & welzijn.
• Wat is mijn meerwaarde in een raad van toezicht?
• Welke soort zorgaanbieder of welzijnsorganisatie spreekt me aan?

Acties om aan een traineeship te komen of toezichthouder te worden

• Bekijk vacatures voor leden van raden van toezicht: welke profielen worden gezocht
• Benader een zorgaanbieder of welzijnsorganisatie waar je een traineeship zou willen doen
• Volg een training zodat je weet wat het betekent om intern toezichthouder te zijn en dat in een sollicitatiegesprek kunt verwoorden. Het volgen van een training maakt je netwerk groter.
• Benader werving & selectie kantoren die vaker vacatures voor toezichthouder vervullen
• Schrijf je in bij Zoek + Vind. Onderdeel van deze inschrijving is ook een gesprek over je profiel. https://nvtz.pmpsupervisor.com/inschrijven-als-toezichthouder of https://wtza.pmpsupervisor.com/
• Solliciteer op een vacature die aansluit bij je profiel. En vraag om feedback als je niet gekozen wordt voor de toezichthoudende rol.

Ter overweging voor raden van toezicht

Mensen enthousiasmeren om traineeships te volgen of intern toezichthouder te worden heeft alleen zin als er raden zijn die open staan voor trainees en toezichthouders met weinig tot geen ervaring. Goed intern toezicht blijven houden is natuurlijk van belang. Toch kan een raad van toezicht kijken naar zijn samenstelling om een plek voor een trainee of aankomend toezichthouder te overwegen. Wie zitten er in de raad, wat is rooster van aftreden (treden er op korte termijn veel ervaren toezichthouders af of niet), hoeveel jaar ervaring zit er in de raad. En is er dan ruimte voor iemand met minder ervaring die een ander perspectief inbrengt vanuit een andere achtergrond of leeftijd.