Waarderend Toezicht

- Een vernieuwende kijk op de praktijk van bestuur en toezicht –

Carla Dubbelman & Rixt Heegsma

Recensie door Christiaan Grigoleit (NVTZ)

Waarderend Toezicht is een manier van doen en kijken. Onderzoekend, nieuwsgierig kijken en voelen, en het uitstellen van het oordeel. Belangrijke waarden als het draait om goed toezicht die uitvoerig worden besproken in het recent verschenen boek van Carla Dubbelman en Rixt Heegsma: Waarderend Toezicht. Een vernieuwende kijk op de praktijk van bestuur en toezicht.

In Waarderend Toezicht geven Dubbelman en Heegsma een vernieuwende kijk op de praktijk van bestuur en toezicht. In de wereld van governance en toezicht verschuift de aandacht van incidenten en regels naar goed samenspel tussen bestuur, toezichthouders, en stakeholders (zoals de professionals). Dit samenspel maakt het mogelijk om waarde te creëren en terug te keren naar de eigenlijke bedoeling van de organisatie. Vertrouwen en het geven van ruimte staan hierbij centraal. Waarderend Toezicht is toezicht dat dit samenspel aanjaagt en bevordert. 

Aan de hand van principes van waarderend onderzoek reiken Dubbelman en Heegsma handvatten aan voor RvT’s om zich te ontwikkelen in het voeren van goede gesprekken en actief op zoek te gaan naar informatie die nodig is om zijn taken goed te vervullen. Waarderend onderzoeken is in die zin generatief. Het onderzoek is een proces dat energie losmaakt bij mensen. Het onderzoek heeft vooral te maken met het stellen van vragen, nieuwsgierigheid, het zich verplaatsen in de ander en het uitstellen van een oordeel. Waarderend slaat op de ideeën en acties die ontstaan en bijdragen aan de ambities of toekomstbeeld. Bij dit waarderen hoort ook het denken in mogelijkheden, het vastpakken van datgene dat werkt en daarop verder doorbouwen.  Toezichthouders zijn met een waarderende onderzoekende houding van waarde in het verwezenlijken van de missie en bedoeling van de organisatie.

Met een verrassende eenvoud illustreren Dubbelman en Heegsma op een prikkelende manier hun concepten. Het boek is een praktische handreiking om organisaties te organiseren vanuit hun oorspronkelijke bedoeling. Het is theoretisch en filosofisch en tegelijkertijd realistisch en pragmatisch.

Een voorbeeld waaruit blijkt hoe Dubbelman en Heegsma theorie en praktijk bij elkaar brengen is de uiteenzetting over het proces van leren. Een proces verdeeld in drie niveaus: enkelslag, dubbelslag, en drieslag leren. Een theoretisch verhaal gevolgd door een directe koppeling met de praktijk van het toezien. Hoe kan er op een goede manier, zonder verkramping en strikte controle, worden toegezien op dit proces van leren? Daarnaast biedt het boek ook praktische tips bij het uitzetten van een vacatures voor RvT’s. Er wordt antwoord gegeven op vragen als: naar wat voor iemand ben ik op zoek? En waar dien ik op te letten?. Deze voorbeelden tonen niet alleen de vakkundigheid van Dubbelman en Heegsma maar ook de diversiteit aan kennis en inhoud in Waarderend Toezicht.

In Waarderend Toezicht wordt gebruik gemaakt van een diversiteit aan methoden en theorieën vanuit de organisatiekunde, taalwetenschap, positieve psychologie, psychologie en antropologie. De theorieën worden toegepast op de context en de wereld van RvT’s en RvC’s en biedt aan de hand van praktijk ervaring, handige illustraties en theorieën de aangrijpingspunten om verder te professionaliseren.  Complexe theorie wordt vertaald naar een handzaam model voor RvT’s en RvC’s die aan de hand van reflectie op het eigen functioneren hun professie proberen te verbeteren. Waarderend Toezicht is er voor raden van toezicht en commissarissen die opzoek zijn naar, en willen onderzoeken hoe zij waarde creëren die bijdraagt aan de bedoeling van de organisatie.

- Carla Dubbelman en Rixt Heegsma zijn tevens verbonden aan het evaluatorennetwerk van de NVTZ -